Niềng răng là phương pháp hiệu quả giúp đem lại một nụ cười đẹp rạng rỡ, một gương mặt cân đối, một khớp cắn tốt để ăn nhai. Trong quá trình niềng răng, ngoài việc sử dụng hệ thống dây cung, mắc cài thì bác sĩ còn sử dụng nhiều khí cụ như: chun, hook, band, minivis… để hỗ trợ cho các case niềng răng. Mỗi loại khí cụ lại có những vai trò và tác dụng khác nhau và sử dụng cho những trường hợp răng khác nhau. Vậy cụ thể có những loại khí cụ nào? Vai trò của chúng ra sao?
1. Khí cụ niềng răng là gì?
Khí cụ chỉnh nha là các dụng cụ nha khoa hỗ trợ cho quá trình nắn chỉnh răng. Chúng là một bộ phận trên hệ thống chỉnh nha, tuy nhiên không phải lúc nào cũng cần sử dụng tới toàn bộ những loại khí cụ này.
2. Các loại khí cụ chỉnh nha phổ biến nhất trong quá trình niềng răng
Hiện nay trên thị trường, niềng răng phổ biến nhất với 2 hình thức là niềng răng mắc cài và niềng răng không mắc cài. Những khí cụ hỗ trợ cho 2 hình thức niềng này đều không giống nhau, chúng ta hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn nhé!
2.1 Đối với niềng răng mắc cài
Niềng răng mắc cài là hình thức niềng răng truyền thống, lâu đời với những chiếc mắc cài được gắn cố định lên bề mặt răng. Đây là hình thức niềng phổ biến, được nhiều người sử dụng bởi nó có chi phí hợp lý, đem lại hiệu quả cao, đây cũng là hình thức niềng cần sử dụng nhiều khí cụ chỉnh nha nhất để có thể tạo nên được một kết quả hoàn hảo.
2.1.1 Hệ thống mắc cài
Một loại khí cụ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình niềng răng – đó chính là hệ thống mắc cài. Hệ thống mắc cài vừa có tác dụng di chuyển răng theo đúng hướng và lực mà bác sĩ mong muốn, vừa có tác dụng cố định răng tại vị trí chỉ định.
Mắc cài thường được làm bằng kim loại hoặc các vật liệu có tính thẩm mỹ cao như sứ, pha lê được gắn trực tiếp lên bề mặt răng bằng chất gắn nha khoa chuyên dụng (cũng có trường hợp mắc cài được gắn vào mặt sau của răng để tăng tính thẩm mỹ).
2.1.2 Dây cung
Dây cung là một sợi dây thép vòng xung quanh khuôn hàm của bạn, sau khi gắn mắc cài lên bề mặt răng, bác sĩ sẽ tiến hành đi dây cung và cố định chúng với mắc cài thông qua chun (hay sợi chỉ thép) hoặc chốt tự động. Đây là một trong những khí cụ chỉnh nha không thể thiếu khi niềng răng mắc cài giúp tạo lực để di chuyển răng đúng hướng theo phác đồ điều trị của bác sĩ.
Dây cung được làm bằng chất liệu thép không gỉ như: niken, titanium…, thích hợp và an toàn với môi trường trong miệng. Dây cung có hình dạng tròn vuông, nhỏ hay lớn tuỳ thuộc vào từng giai đoạn niềng răng.
2.1.3 Hook
Hooks là một thành phần nhỏ ở trên đầu của mắc cài, chúng được thiết kế để gắn dây chung liên hàm ở cả hàm trên và hàm dưới. Hooks thường được gắn ở các răng nhanh hay các răng cối nhỏ và trên khâu (band) hay mắc cài răng cối lớn.
2.1.4 Band (Khâu)
Band hay còn gọi là khâu, là loại khí cụ chỉnh nha có cấu tạo theo hình dáng răng của bạn, thông thường khâu được gắn vào răng hàm số 6 hoặc số 7 để làm điểm tựa, điểm neo của hệ thống niềng răng. Những đầu của dây cung sẽ được gắn vào khâu chỉnh nha, có tác dụng duy trì lực tác động của dây cung lên các răng khác.
2.1.5 Thun liên hàm
Thun liên hàm có độ đàn hồi cao, được gắn từ hàm trên xuống hàm dưới với mục đích tạo lực kéo vừa phải cho răng. Khí cụ này được đặt vào một đầu của mắc cài hàm trên và đầu còn lại gắn vào mắc cài hàm dưới giúp căn chỉnh khớp cắn ở cả 2 hàm, bên cạnh đó còn giúp kéo răng khểnh, răng mọc lệch hoặc răng không nằm trong cùng một đường cung răng về vị trí mong muốn.
2.1.6 Minivis
Minivis là điểm neo chặn tuyệt đối giúp điều chỉnh khớp cắn và giúp niềng răng tác động lực mạnh, răng di chuyển nhanh hơn. Minivis được thiết kế với cấu tạo hình dạng ốc vít có kích thường khá nhỏ, với đường kính trung bình từ 1.4-2mm, chiều dài trung bình 6-12mm được cắm vào trong xương hàm.
Tuỳ vào mỗi trường hợp cụ thể mà số lượng, vị trí cắm vis sẽ là khác nhau. Minivis thường được chỉ định trong những trường hợp sau:
• Đóng khoảng sau nhổ răng
• Đánh lún hoặc làm trồi răng
• Dựng trục răng
• Di xa toàn hàm
• Thay đổi mặt phẳng cắn
2.1.7 Lò xo
Lò xo được thiết kế để gắn vào các răng hàm kết nối với dây cung phía sau răng nanh. Trong niềng răng, sẽ có 3 loại lò xo chính, tuỳ vào mỗi trường hợp mà bác sĩ sẽ sử dụng loại lò xo khác nhau:
• Lò xo đẩy: có tác dụng tạo thêm khoảng trống giữa các răng.
• Lò xo kéo: ngược lại với lò xo đẩy, dựa vào cơ chế tính đàn hồi, lò xo kéo có tác dụng đóng khoảng trống các răng lại với nhau.
• Lò xo duy trì: được kéo giãn ra như lò xo kéo, tuy nhiên công dụng của nó là để duy trì khoảng trống hiện có, giúp khoảng trống không mở rộng ra, cũng không thu hẹp lại.
2.1.8 Chun chuỗi
Chun chuỗi được thiết kế gồm một dải cao su nhiều vòng hình chữ O kết nối với nhau tạo thành dải chảy từ răng này sang răng khác. Trong niềng răng, chun chuỗi được sử dụng để liên kết các răng trong cùng 1 hàm, giúp răng dịch chuyển nhanh hơn hoặc đôi khi để kéo cụm, đóng khoảng thưa giữa các nhóm răng cùng một lúc. Do vậy mà vị trí mắc chun sẽ là khác nhau tuỳ vào mục đích, kế hoạch điều trị của bác sĩ.
2.1.9 Khí cụ nong hàm
Nong hàm là sử dụng loại khí cụ chuyên biệt, mục đích là để nới rộng cung hàm, tăng diện tích vòm miệng. Đồng thời nong hàm trên hoặc dưới sẽ giúp tạo khoảng trống để các răng hàm đó dịch chuyển dễ dàng hơn. Thông thường kỹ thuật này được áp dụng chủ yếu cho hàm trên, chỉ có một số ít trường hợp được sử dụng cho hàm dưới.
Thời gian nong hàm sẽ dao động từ 1-3 tháng tuỳ vào từng trường hợp cụ thể của bệnh nhân, thông thường khi áp dụng nong hàm thì nhổ răng là không cần thiết nữa, do vậy mà đây có thể coi là phương pháp thay thế nhổ răng để tạo khoảng trống, tăng diện tích cung hàm hiệu quả.
2.1.10 Chun tách kẽ
Đây là bước đầu tiên trước khi bác sĩ tiến hành gắn mắc cài niềng răng. Thun tách kẽ thường dày khoảng 2mm được đặt vào vị trí kẽ hở giữa 2 răng hàm nhằm tạo ra khoảng trống giữa hai răng để tiến hành đặt band (khâu), thời gian đặt chun tách kẽ sẽ diễn ra trong khoảng 5-7 ngày.
2.1.11 Hàm duy trì
Hàm duy trì được sử dụng để thay thế cho hệ thống mắc, dây cung ngay sau khi quá trình niềng răng của bạn thành công. Hàm duy trì được thiết kế theo khuôn hàm răng, có mục đích giữ cho răng chắc, ổn định và duy trì kết quả sau khi niềng. Thời gian đeo hàm duy trì khoảng từ 6-12 tháng tuỳ vào từng trường hợp cụ thể của khách hàng.
3. Đối với niềng răng không mắc cài (niềng răng khay trong suốt)
Niềng răng không mắc cài hay còn được gọi là niềng răng bằng khay chỉnh nha trong suốt, phương pháp này hiện đang nhận được nhiều sự quan tâm của khách hàng, khác với niềng răng mắc cài với các khí cụ cồng kềnh, phức tạp thì niềng răng không mắc cài có thiết kế vô cùng đơn giản nhưng hiệu quả mà nó đem lại không hề thua kém mắc cài. Niềng răng không mắc cài được cấu tạo từ 2 bộ phận:
3.1 Khay trong suốt
Khay niềng là khí cụ chủ yếu của hình thức niềng răng không mắc cài, được thiết kế bằng vật liệu nhựa trong suốt đem lại tính thẩm mỹ cao cho khách hàng, vật liệu nhựa đã được kiểm nghiệm lành tính, an toàn và không gây kích ứng trong môi trường khoang miệng, có tính năng đàn hồi tác động lực lên răng, đưa răng di chuyển từ từ đến vị trí đều đặn trên cung hàm. Khay niềng mô phỏng lại hình dáng, cấu trúc hàm răng của bạn, không còn sử dụng hệ thống mắc cài, dây cung, khí cụ nữa nên vấn đề bung tuột mắc cài, dây cung chọc má gây tổn thương môi má, mô mềm sẽ không còn là vấn đề lo ngại nữa.
3.2 Attachment
Attachment thực chất là các mấu nhỏ được làm từ chất liệu composite có màu giống với màu răng tự nhiên, được gắn trực tiếp lên bề mặt của răng. Attachment có hình vuông, chữ nhật hoặc vát chéo, được gắn trong quá trình đeo khay hàm đầu tiên, chúng có 2 nhiệm vụ và vai trò khác nhau:
• Cố định khay niềng: Nhờ vào những điểm attachment này mà khay niềng có thể nằm cố định mà không lo bị trơn tuột khỏi hàm.
• Là những điểm tạo lực của khay niềng: Ngoài việc giữ nhiệm vụ cố định khay niềng, attachment còn đóng vai trò là những điểm tạo lực giúp các răng được di chuyển về đúng vị trí theo đúng phác đồ điều trị mà bác sĩ đã đưa ra.
Ngoài ra nó cũng có thể đóng vai trò làm điểm neo để bác sĩ đặt một số khí cụ khác lên trong một vài trường hợp đặc biệt.
